Sulisławice i okolice

W zapiskach występują: w 1366 r. Sulislavicz, 1370 r. Sulisłavice, w XV w. Sulysławicze.

Sulisławice należą do grupy najstarszych wsi w Sandomierskiem. Być może powstały już w XI wieku. Ksiądz Jan Wiśniewski w „Dekanacie sandomierskim” wskazuje, że parafia Sulisławice powstała w XII wieku, a więc wieś musiała być założona wcześniej. Wszystkie źródła mówią, że to nazwa miejscowości Sulisławice została zapożyczona od jej założyciela Sulisława, Sulisza. Zapewne rycerza, a więc była to fundacja prywatna, choć źródła nie podają z jakiego to rodu sandomierskiego wyszła inicjatywa założenia wsi i parafii.

Powstanie parafii w gęsto już w średniowieczu zaludnionej ziemi sandomierskiej łączy się z przybyciem do niedalekiej Koprzywnicy (obie te miejscowości łączy rzeka Koprzywianka) zakonu cystersów. Nawet wzniesienie pierwszego kościoła w Sulisławicach przypisuje się budowniczemu koprzywnickiego kościoła i klasztoru. Na terenie Sandomierszczyzny  w średniowieczu wznoszono świątynie raczej z drewna. Miejscowi rzemieślnicy zapewne jeszcze wtedy nie potrafili wznosić większych murowanych budowli sakralnych. Przybyłe z południa i zachodu Europy zakony, żeby rozszerzać i wzmacniać wiarę chrześcijańską na jeszcze słabo schrystianizowanych terenach Polski.

Kościół sulisławski zaliczony jest do zabytków XIII w., a więc romańskich. W czasie badań w międzywojniu odsłonięto w prezbiterium starannie obrobione i ułożone bloczki kamienne (wapień smerdyński) co wskazuje, że ten pierwszy kościół budowali doświadczeni muratorzy, którzy zresztą zostawili swoje znaki graficzne na murze.

Sulisławice były więc już w pierwszych wiekach polskiego chrześcijaństwa ważnym ośrodkiem życia religijnego.

Sulisławice już w średniowieczu uchodziły za ważną wieś. Często jednak – jak to było w zwyczaju – zmieniali się właściciele tej miejscowości. W 1366 r. jako właściciel odnotowany został Ilik i jego syn Irmam, ale w kilka lat później występuje już Marek z Sulisławic. W połowie zaś XV w. dziedzicami wsi są: Jan Lenartowicz i Albert Gorzyczeński.

Natomiast w Herbarzu Polskim A. Bonieckiego (t. 14, Warszawa 1911) w opisie rodu Lipnickich znajdujemy informację, że w 1498 r. Mikołaj Lipnicki z Lipnika otrzymał od króla skonfiskowane dziedzicom dobra Jakimowice i Sulisławice. W 1508 r. występuje jako właściciel Sulisławic i niedalekich Jakimowic (Jachimowic) Mateusz Czartkowski, a w 1570 Stanisław Wolski. Natomiast w XVII w., a więc wtedy, kiedy rozpoczęła się duża popularność obrazu, dzierżawcą wsi był, Krzysztof Bartolon, pochodzący ze znanej w Sandomierzu rodziny lekarza Stanisława Bartolona.

W bliższych nam czasach wśród właścicieli Sulisławic w XVIII w. wymienia się: Władysława na Oblicach Jawornickiego (1724), Krzysztofa i Katarzynę Dmochowskich (1748), Józefa Brzeskiego podsędka sandomierskiego (1816), Macieja Sołtyka (do 1817), Ignacego Żeleńskiego (do 1835), Juliana Morstina i Stanisława Wasiłkowskiego (od 1869), Rocha Zarzyckiego, Marię Mirecką (do 1869), Jana Dobrzańskiego (od 1865) i ostatniego właściciela wsi Edmunda Piotrowskiego, który dobra dworskie rozparcelował między okolicznych włościan. W XIX w. w spisie studentów Uniwersytetu Jagiellońskiego w Krakowie spotykamy urodzonego w 1868 r. Jana Młodeckiego syna właściciela dóbr ziemskich.

Według oficjalnego wykazu miejscowości guberni radomskiej z 1885 r. Sulisławice administracyjnie dzieliły się na: Sulisławice wieś, w których było 6 domów murowanych i 46 drewnianych i mieszkało tu 205 mężczyzn i 208 kobiet czyli w sumie 413 osób. Była też wtedy osada żydowska Sulisławice 4-osobowej rodziny Kseni Gotliba. Do tego należy dodać osadę Sulisławice Poduchowne złożone z trzech zagród, a zamieszkałe przez 36 osób. Wymieniane są jeszcze Sulisławice Karczunek i Sulisławice Łąki.

W 1929 r. istniała oficjalnie osada młyńska Sulisławice z jednym domem (młynem), w którym mieszkało 19 osób, w tym 11 żydów. Wieś Sulisławice miała 39 domów, w których mieszkało 211 osób. W międzywojennych Sulisłwicach funkcjonowały:

6 klasowa Publiczna Szkoła Powszechna, Ochotnicza Straż Ogniowa, Kółko Rolnicze, Spółdzielnia Mleczarska, sklep spółdzielni „Pomoc Bratnia”.

Józef Myjak